Baskı Öncesi ve Sonrası Yapılan İşlemler

Baskı öncesi hazırlık ve tasarım aşamasında işinize yarayabilecek matbaa terimlerinin anlamlarını ve nasıl uygulandığını bu yazıda bulabilirsiniz.

CTP’nin Avantajı

Matbaacılık için matbaada baskıdan önce hazırlık aşaması denildiği anda akla CTP gelir. CTP (computer to plute) bilgisayardan kalıba pozlandırma olarak bilinir. Bu teknoloji oldukça kullanılan bir teknolojidir. Ofset baskının daha kolay olanı CTP ile kalıba aktarım yapılırken filme gerek duyulmadan baskı işleminin yapılmasıdır. Ayrıca film ile çalışma yapılacağı durumlarda hata riski daha fazla olur. Günümüzde matbaada baskıdan önce hazırlık aşaması çalışmalarında CTP’den yararlanılabilir. Daha az maliyet gerektiren bu çalışmalarda daha kaliteli sonuçlar elde edilebilir.

Film

Tasarımı, mizanpajı ve son kontrolleri yapılarak onaylanmış bir çalışma baskıya hazır hale gelmiştir. Matbaa makinelerinde baskı yapılabilmesi için çalışma kalıplar haline getirilir. Bu kalıplar çalışmada bulunan renklere göre (Siyah, CMYK, Pantone, vb.) farklılık göstermektedir. Kitap içleri tek renk siyah (aydınger) şeffaf kağıtlara lazer yazıcıdan ters çıkış alarak (film çıkışı tabiri denilen işlem) yapılmaktadır. Renkli bir tasarım olması halinde dört renk diye tabir edilen CMYK (Cyan, Magenta, Yellow ve Black) renklerinde filmler hazırlanması gereklidir. Bu işlem matbaacılar tarafından yapılmaktadır. Tasarımda dört rengi ayrıştırılmış olarak (her CMYK rengi için ayrı) dört kalıp çekilir. Sonrasında bu kalıplar/filmler montaj yapılarak kağıt üzerine tek tek basılmaktadır.

film çıkışı

Ekstra Renk

Tasarımda CMYK dışındaki özel, yaldız vb. renkler ekleyebilirsiniz. Size artı bir maliyet oluşturacaktır. Ekstra renk seçimi için Pantone boya markasının tescilli Pantone Process (CMYK değerleriyle oluşturulmuş renk karşılığı) kataloğunu kullanabilirsiniz. Matbaacıların elinin altında bu kataloğu ve boyaları hazırda bulundurması sorunsuz bir iş teslimi yapmanızı sağlayacaktır. Bu işlem için ekstra kullanacağınız rengi grafik programlarından (Örn: Photoshop Channels panelinde Spot Color oluşturulmalı) ayrıştırmanız gerekmektedir.

Ekstra rengin bir avantajı da kağıt türü, insan faktörü gibi etkenlerden dolayı renk sapmaları oluşsa da istenilen renk en doğru şekilde elde edilmesi için doğru bir yöntemdir.

Kimi zaman kurumsal firma (logodaki, yazıdaki, vb.) renklerinde dahi bu işlem uygulanmaktadır.

pantone renk

Montaj

Matbaada ofset baskı yapılacaksa sayfalar tek tek yerine belirli ölçülerdeki tabaka kağıtlar üzerine basılır. Bunun işlem için tabaka içerisine yerleştirilen sayfalar sistemli bir sıraya göre dizilir. Ölçü birimi olarak forma kullanılır. Bir forma 16 sayfadan oluşur ve çok sayfalı (dergi, kitap, vb.) işlerde süreç ve maliyet hesabı forma üzerinden yapılmaktadır. Montaj işlemi bu formalar üzerinde yapılan düzene denilmektedir.

Forma baskı nasıl yapılır

Ozalit Prova Baskı

Montajı tamamlanan iş, ozalit kâğıdın üzerine pozlandırılıp, amonyak buharında bırakılarak baskı öncesi son kontrol için hazırlanır. Bu şekilde montaj üzerindeki iş ozalit kağıdına aktarılır, ozalit kağıdı forma düzenine göre katlanır. Burada amaç, kalıp çekimi öncesinde işin son kez kontrol edilmesi, sayfa numaralarının birbirini takip edip etmediğinin belirlenmesi ve hata riskinin azaltılmasıdır. Ozalit prova üzerinde müşteri tasarından “Basılabilir” onayı alındıktan sonra kalıp hazırlama işlemi başlar.

Kalıp

Montaj sonrasında yüzeyi ışığa duyarlı hale getirilmiş olan metal plakalar üzerine pozlama işlemi yapılır. Montajdaki görüntüler ışık yardımıyla metal baskı plakalarına aktarıldıktan sonra bazı kimyasal işlemlerden geçirilerek, baskı kalıbı baskıya hazır hale getirilir.

Bölgesel (Kısmi veya Spot) Lak

Baskıdan sonra belirginleştirmek istenilen yerlere lak baskısı (bölgesel parlaklık) yapmak tasarımda öne çıkarmak istediğiniz yerler için uygundur.

Kısmi Lak Uygulama

Gofre (Kabartma) Varak –Yaldız

Tipo baskı tekniği ile yapılır. Kağıdın kalın olması gereklidir. Bu işlem çoğunlukla, kitap kapakları, dosya, kartvizit ve broşürlerde tercih edilmektedir.

Gofre Kabartma

Selefon

Mat ve parlak olarak iki şekildedir. Kaplama yöntemi ile yapıldığından bir nevi koruyucu özelliği de bulunmaktadır. Az da olsa baskı renginde değişmeler yaratabilir.

Parlak Selefon

Ciltleme

Kapak ve formalar basıldıktan sonra kitapçık şekline dönüşmesi için bazı işlemlerden geçer. Kapağa konikleme işlemi yapılır. Yani sırta gelecek kısımlara iz açılarak, kitap sırt bölgesi netleştirilir. Tabaka halindeki iç sayfalar, kırım makinelerinde katlanır. Kırımı yapılmış formalar sırayla bir araya getirilir ve bu işleme harman çekmek denir. Harmanı yapılmış kitap formaları tel dikiş, iplik dikiş, spiral veya Amerikan cilt denilen sistemlerle birbirine ve kapağa tutturulur. Kapak takma işlemleri tamamlandıktan sonra ağız kısımları tıraşlanır. Kitap artık hazır hale gelir.

Baskı öncesi cilt hazırlık aşaması için öncelikle hazırlamış olduğunuz çalışmanın sayfa adeti cilt tekniğini etkiler. Bunun için önerdiğimiz aralıklar aşağıda belirtilmiştir;

1-16 sayfa arası tel (zımba) dikiş ciltleme
16 sayfa üzeri amerikan ciltleme
2-100 sayfa arası spiral ciltleme

Matbaa Ciltleme Türleri

Kros (Kesim Payı)

Renk ayrımı yapıldıktan sonra baskı aşamasında renklerin tam üst üste basılması için kros yapılması gereklidir. Bu işlem için çizgi kullanılmaktadır. Çizgi kalınlığının Hairline ve çizgi renginin de siyah değil Registration seçmelisiniz. Çünkü kroslar her renk filmde görünmesi gereklidir.

Kesim Çizgisi

Özel Kesim

Kağıdın düz kesim haricinde farklı şekilde kesilme işlemine denir. Çoğunlukla kutu, dosya, etiket, vb. işlerde kullanılır. Bu işlem için özel bıçaklar hazırlanır.

Pilyaj

Karton veya kağıdın kolay katlanmasını istediğiniz bölümlerini kağıdı kesmeden kör bıçak ile yapılan oluklandırma işlemine denir. (_._._._._._._) kesik noktalı çizgilerle gösterilir.

Perforaj

Kağıdın kolay yırtılmasını ya da koparılmasını sağlamak için ufak deliklerle şeritler oluşturulmasıdır. (————) kesik çizgilerle gösterilir.

Perforajlı Kesim

Kesim

Kesim yapılacak sınırı belirler. ( ____________ ) düz çizgi halinde gösterilir.

Makas/Bıçak Payı

Baskı makinesinin kağıdı tuttuğu yere denir. Bu alana baskı yapılmaz. Bu paylar baskı makinesi çeşitlerine göre 5mm ile 1,5cm arasında değişmektedir. 70x100cm dört renk bir baskı makinesinin makas payı en az bir cm’dir.

Revolta

Kağıdın aynı kalıpta hem arka hem de ön yüzüne baskı yapılmasına denir. Çevirmeli revolta, etek makas revolta ve poza revolta olarak üç şekilde yapılmaktadır. Ön ve arka yüzleri farklı özelliğe sahip kağıtlarda revolta uygulanamaz.